Từ Hà Tĩnh Ra Thế Giới: VinFast Đối Mặt Thay Đổi Chính Sách Xe Điện Mỹ

VinFast, hãng xe điện hàng đầu Việt Nam, đang có những bước đi mạnh mẽ cả trong nước lẫn trên trường quốc tế. Một mặt, tập đoàn đang đẩy nhanh tiến độ xây dựng các nhà máy sản xuất mới, điển hình là dự án quy mô lớn tại Hà Tĩnh, nhằm tăng cường năng lực cung ứng và phục vụ thị trường nội địa cũng như xuất khẩu. Mặt khác, VinFast đang phải đối mặt với những biến động khó lường tại các thị trường trọng điểm, đặc biệt là Mỹ, nơi môi trường chính sách dành cho xe điện có thể thay đổi dưới tác động của cục diện chính trị. Sự kết hợp giữa việc củng cố nền tảng sản xuất tại Việt Nam và chiến lược ứng phó linh hoạt trước các thách thức toàn cầu đang định hình con đường phát triển của VinFast trong giai đoạn sắp tới.

Dự án Nhà máy Sản xuất Ô tô Điện VinFast tại Hà Tĩnh

Ngày 15 tháng 2, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Quyết định số 25/QĐ-KKT phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng Nhà máy Sản xuất Ô tô Điện VinFast tỷ lệ 1/500. Vị trí dự án được xác định tại lô đất ký hiệu CN4 trong quy hoạch phân khu xây dựng khu công nghiệp trung tâm, thuộc lô CN4, CN5 tại Khu kinh tế Vũng Áng, thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.

Quy mô diện tích của dự án là hơn 34 ha. Cơ cấu sử dụng đất bao gồm: đất công trình sản xuất công nghiệp (nhà máy, kho tàng) chiếm 45,70% (khoảng 15,5 ha) để xây dựng nhà xưởng sản xuất; đất công trình phụ trợ (khoảng 6.428 m²); đất công trình hạ tầng kỹ thuật (khoảng 8.524 m²); đất cây xanh, mặt nước, cảnh quan nội bộ (khoảng 69.914,51 m²); và đất giao thông, sân bãi (khoảng 99.901 m²).

Dự án Nhà máy Sản xuất Ô tô Điện VinFast Hà Tĩnh có tổng vốn đầu tư lên tới 7.300 tỷ đồng. Công ty Cổ phần Đầu tư Khu công nghiệp VinHome Hà Tĩnh, một công ty thuộc hệ sinh thái Vingroup hoạt động trong lĩnh vực phát triển hạ tầng công nghiệp, là chủ đầu tư dự án và sẽ cho VinFast thuê dài hạn. Trong tổng vốn đầu tư này, vốn góp của nhà đầu tư là 1.095 tỷ đồng (chiếm 15%), và vốn huy động là 6.205 tỷ đồng (chiếm 85%).

Trong giai đoạn 1, nhà máy sẽ tập trung đầu tư xây dựng ba phân xưởng sản xuất chính gồm: xưởng Sơn, xưởng Hàn thân vỏ và xưởng Lắp ráp xe. Các phân xưởng khác sẽ được sử dụng chung hoặc bổ sung dần tùy theo nhu cầu thực tế. Công suất thiết kế giai đoạn 1 là 300.000 xe/năm và dự kiến có thể nâng lên 600.000 xe/năm trong các giai đoạn tiếp theo.

Nhà máy VinFast Hà Tĩnh sẽ tập trung sản xuất hai dòng xe chủ lực là VF3 và VF5. Các cấu phần chính như khung xe, động cơ, và linh kiện điện tử sẽ được nhập từ tổ hợp nhà máy VinFast tại Hải Phòng. Pin xe sẽ được cung cấp một phần bởi nhà máy pin đặt ngay trong Khu kinh tế Vũng Áng, tạo lợi thế về chuỗi cung ứng.

Trước đó, ngày 04 tháng 12 năm 2024, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh đã chấp thuận chủ trương đầu tư và nhà đầu tư cho dự án. Dự án đã chính thức được khởi công vào ngày 08 tháng 12 năm 2024 tại Khu kinh tế Vũng Áng và dự kiến sẽ khánh thành vào tháng 7 năm 2025. Nhà máy Hà Tĩnh là nhà máy thứ năm phục vụ hoạt động sản xuất ô tô điện của VinFast trên toàn cầu, bên cạnh tổ hợp đã đi vào hoạt động tại Hải Phòng và ba nhà máy đang triển khai xây dựng tại Ấn Độ, Indonesia và Mỹ, dự kiến cũng hoạt động trong năm 2025.

Chuyển Đổi Xanh và Tầm Nhìn của VinFast qua góc nhìn Chuyên gia Kinh tế

Theo chia sẻ của chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, nguyên Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cách làm của ông Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Vingroup, có nhiều điểm khác biệt so với các tỷ phú nổi tiếng thế giới như Elon Musk, đặc biệt là trong cách tiếp cận các vấn đề xã hội và môi trường.

Bà Phạm Chi Lan đánh giá cao việc Vingroup triển khai chiến dịch “Vì Thủ đô Xanh” nhằm góp phần cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội. Chiến dịch này diễn ra rất nhanh chóng, thể hiện sự phản ứng kịp thời trước bức xúc của người dân về tình trạng ô nhiễm. Đây là một hành động thể hiện trách nhiệm xã hội của tập đoàn, gắn liền với năng lực cốt lõi là cung cấp các dòng xe ô tô điện thân thiện với môi trường. Bà nhấn mạnh rằng các chính sách hỗ trợ tài chính của Vingroup trong chiến dịch này mang tính “hy sinh phần nào lợi ích riêng”, bởi lẽ không doanh nghiệp nào không mong muốn lợi nhuận cao nhất.

Từ góc độ cá nhân, bà Phạm Chi Lan cho biết gia đình bà đã chuyển sang sử dụng xe điện VinFast từ gần 2 năm trước, phần lớn nhờ vào sự khuyến khích từ các con làm việc trong lĩnh vực môi trường. Trải nghiệm thực tế cho thấy xe điện VinFast gây ấn tượng tốt về nhiều mặt: vừa đáp ứng nhu cầu đi lại, vừa không gây hại cho môi trường; chất lượng xe tốt, đi êm và đầm; chi phí sạc điện tiết kiệm hơn dùng xăng; việc sạc pin cũng thuận lợi khi có thể tính toán thời gian phù hợp. Bà cũng chia sẻ kinh nghiệm này với người khác và khuyến khích họ chuyển đổi.

Theo bà Phạm Chi Lan, chuyển đổi xanh là xu thế và yêu cầu bắt buộc hiện nay đối với các doanh nghiệp, nhất là những doanh nghiệp làm việc với đối tác nước ngoài. Nếu không đạt tiêu chí xanh, doanh nghiệp sẽ mất cơ hội cạnh tranh. Bà dẫn chứng thực tế ngành dệt may Việt Nam từng bị mất đơn hàng sang Bangladesh do yếu tố xử lý xanh kém hơn, sau đó các doanh nghiệp đã phải nhanh chóng điều chỉnh.

Đối với vai trò của Nhà nước trong thúc đẩy chuyển đổi xanh, bà Phạm Chi Lan mong muốn chính quyền các địa phương như Hà Nội có thể đưa ra quyết định chuyển đổi xe buýt sang xe buýt xanh trong thời gian ngắn hơn, không chờ đến năm 2035. Việc này vừa giải quyết vấn đề ô nhiễm, vừa bổ sung lượng xe buýt còn thiếu để thay thế phương tiện cá nhân. Bà cũng đề xuất chính sách khuyến khích mua và sử dụng xe xanh trong khu vực công, bao gồm cả xe công vụ của các cơ quan nhà nước. Các chính sách hỗ trợ như ưu đãi lệ phí trước bạ cho xe điện cần được kéo dài hơn nữa để khuyến khích người dân chuyển đổi, góp phần giảm thiểu ô nhiễm chung.

Nhìn nhận về cách làm của ông Phạm Nhật Vượng và VinFast, bà Phạm Chi Lan cho rằng ông Vượng là một nhà lãnh đạo doanh nghiệp rất đặc biệt. Thay vì tìm cách nổi bật cá nhân, cách làm của ông “nhân văn và thân thiện với xã hội hơn nhiều”. Dù còn những nghi ngờ nhất định trong xã hội, sự dấn thân của VinFast là đáng ghi nhận và có thể truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ. Bà bày tỏ mong muốn một ngày nào đó, người Việt Nam sẽ “đi bão” để cổ vũ không chỉ cho bóng đá mà còn cho những thành tựu kinh tế của doanh nghiệp Việt, như tỷ lệ nội địa hóa cao của xe điện VinFast. Theo bà, nỗ lực của doanh nghiệp Việt Nam trên “chiến trường toàn cầu” còn lớn và khó khăn hơn nhiều so với sân chơi khu vực của bóng đá.

Chính Sách Hỗ Trợ Xe Điện của VinFast tại Hà Nội (“Vì Thủ đô Xanh”)

Chiến dịch “Vì Thủ đô Xanh” được Tập đoàn Vingroup phát động từ ngày 10 tháng 01 nhằm kêu gọi cộng đồng cùng hành động vì bầu trời xanh của Hà Nội, đặc biệt là giảm phát thải từ giao thông.

Trong khuôn khổ chiến dịch, VinFast cùng các công ty trong hệ sinh thái di chuyển xanh (VinBus, GSM, FCF) đã đồng loạt triển khai nhiều hoạt động và chính sách hỗ trợ ý nghĩa cho khách hàng mua, thuê và sử dụng xe điện hàng ngày tại Hà Nội.

Cụ thể, từ ngày 10 tháng 01 năm 2025 đến hết ngày 31 tháng 01 năm 2026, VinFast sẽ hỗ trợ tài chính cho tất cả khách hàng mua xe ô tô điện và đăng ký biển số lưu hành tại Hà Nội. Mức hỗ trợ cụ thể sẽ dao động tùy theo dòng xe và hình thức mua (kèm pin hoặc thuê pin), từ 3,6 triệu đồng cho xe VF3 thuê pin đến 70 triệu đồng cho xe VF9 mua pin.

Đối với xe máy điện và xe đạp điện, mức hỗ trợ từ VinFast cũng được áp dụng, dao động từ 500.000 đồng cho xe Evo200 thuê pin đến 3 triệu đồng cho xe Theon S mua pin. Số tiền hỗ trợ này sẽ được quy đổi thành điểm VinClub để khách hàng sử dụng dịch vụ tại các đơn vị thành viên của Vingroup sau khi hoàn tất thủ tục đăng ký biển số.

Bên cạnh đó, Công ty VinBus cũng hỗ trợ 50% giá vé tháng đơn tuyến cho tất cả khách hàng sử dụng phương tiện giao thông công cộng trên các tuyến của VinBus tại Hà Nội, áp dụng từ ngày 01 tháng 01 năm 2025 đến hết ngày 31 tháng 01 năm 2026.

Thách Thức và Cơ Hội của VinFast tại Thị Trường Mỹ trước Biến Động Chính Sách

Tuyên bố của Tổng thống Donald Trump về việc hủy bỏ các sắc lệnh và chính sách thúc đẩy xe điện có thể tạo ra những biến động lớn tại thị trường Mỹ và đặt VinFast trước những thách thức mới.

Ngay sau khi nhậm chức vào ngày 20 tháng 01 năm 2025, Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh hủy bỏ mục tiêu đảm bảo một nửa số ô tô bán ra tại Mỹ vào năm 2030 là xe điện – một chính sách quan trọng của người tiền nhiệm Joe Biden. Sắc lệnh này cũng tuyên bố ngừng phân bổ các khoản tiền chính phủ chưa sử dụng cho các trạm sạc xe điện (khoảng 5 tỷ USD còn lại) và kêu gọi chấm dứt miễn trừ cho các bang áp dụng quy định xe không phát thải vào năm 2035. Ngoài ra, chính quyền ông Trump được cho là sẽ xem xét việc chấm dứt các ưu đãi thuế liên bang lên tới 7.500 USD cho mỗi chiếc xe điện.

Những quyết định này không chỉ đảo ngược nỗ lực thúc đẩy xe điện mà còn nhằm mục đích khôi phục ngành công nghiệp ô tô truyền thống của Mỹ, giúp các hãng xe nội địa tập trung vào xe động cơ đốt trong và bảo vệ việc làm trong nước, đồng thời tránh phụ thuộc vào chuỗi cung ứng pin và linh kiện xe điện mà Trung Quốc đang chiếm ưu thế.

Việc cắt giảm các ưu đãi thuế và đóng băng quỹ hỗ trợ trạm sạc sẽ làm giảm đáng kể sức hấp dẫn của xe điện đối với người tiêu dùng Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh giá xe điện trung bình vẫn cao hơn xe xăng. Người mua có thể do dự khi không còn được hưởng lợi từ chính sách miễn giảm thuế hoặc hỗ trợ chi phí sạc. Điều này tạo ra thách thức không nhỏ cho tất cả các hãng xe điện đang hoạt động tại Mỹ, từ Tesla, Rivian, Lucid đến những thương hiệu mới như VinFast.

VinFast, với tham vọng chinh phục thị trường Mỹ và khoản đầu tư hàng tỷ USD vào nhà máy sản xuất tại North Carolina, đặc biệt chịu ảnh hưởng. Nhà máy tại Mỹ được kỳ vọng sẽ giúp VinFast tận dụng các chính sách khuyến khích sản xuất xe điện trong nước theo Đạo luật Giảm lạm phát (IRA). Nếu các chính sách ưu đãi cho xe điện bị hủy bỏ, khả năng tiếp cận các khoản trợ cấp và ưu đãi thuế của VinFast sẽ bị hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược định giá sản phẩm và khả năng cạnh tranh.

Bên cạnh đó, hạ tầng trạm sạc tại Mỹ hiện vẫn chưa phát triển đồng bộ. Việc chính phủ không tiếp tục rót vốn để mở rộng hệ thống sạc có thể làm chậm tốc độ phát triển của ngành, khiến người tiêu dùng ngần ngại chuyển đổi. Đây là thách thức lớn đối với VinFast khi hãng vẫn đang trong giai đoạn xây dựng mạng lưới hỗ trợ khách hàng tại Mỹ.

Tuy nhiên, VinFast đang có những bước đi chiến lược để ứng phó. Một trong những giải pháp quan trọng là đa dạng hóa thị trường, không chỉ tập trung vào Mỹ mà còn đẩy mạnh hoạt động kinh doanh tại các quốc gia khác như Canada, châu Âu và Đông Nam Á, những nơi vẫn duy trì chính sách hỗ trợ xe điện. Thực tế năm 2023 cho thấy doanh thu của VinFast tại Canada (578 tỷ đồng) vượt trội so với thị trường Mỹ (159 tỷ đồng).

Mặt khác, VinFast có thể thúc đẩy các chương trình khuyến mãi, giảm giá để kích cầu tiêu dùng trong giai đoạn chuyển giao chính sách. Hãng cũng lên kế hoạch tung ra những mẫu xe mới tại thị trường Mỹ, đặc biệt là VF6 và VF7. Những mẫu crossover này, với giá khởi điểm dự kiến khoảng 30.000 USD cho VF6 và 37.000 USD cho VF7, được kỳ vọng sẽ thu hút phân khúc khách hàng có ngân sách eo hẹp, trở thành những mẫu xe điện giá rẻ dành cho đại chúng, theo nhận định của tờ Autoblock (Mỹ).

Mặc dù đối mặt với thách thức từ sự thay đổi chính sách tại Mỹ, VinFast vẫn có cơ hội thích nghi và phát triển bằng cách điều chỉnh linh hoạt chiến lược kinh doanh và mở rộng thị trường. Xu hướng chuyển đổi sang xe điện trong dài hạn vẫn là tất yếu trên phạm vi toàn cầu khi ý thức về môi trường và năng lượng sạch ngày càng gia tăng.

Kết luận

Từ việc đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở sản xuất trong nước với nhà máy tỷ đô tại Hà Tĩnh đến nỗ lực mở rộng dấu chân trên bản đồ xe điện toàn cầu, VinFast đang thể hiện quyết tâm chinh phục những mục tiêu đầy tham vọng. Bên cạnh những bước tiến về sản xuất và thị trường, các sáng kiến như chiến dịch “Vì Thủ đô Xanh” cũng cho thấy tầm nhìn về phát triển bền vững và trách nhiệm với cộng đồng của hãng. Mặc dù những biến động chính sách tại các thị trường trọng điểm như Mỹ tạo ra thách thức, VinFast với chiến lược đa dạng hóa và ra mắt sản phẩm phù hợp đang tìm cách thích ứng và duy trì đà phát triển, góp phần định vị thương hiệu xe Việt trên trường quốc tế.

Tài liệu tham khảo

• Thông tin quy hoạch chi tiết dự án Nhà máy Sản xuất Ô tô Điện VinFast tại Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh (Quyết định số 25/QĐ-KKT của Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh).
• Chấp thuận chủ trương đầu tư dự án Nhà máy Sản xuất Ô tô Điện VinFast tại Hà Tĩnh (Quyết định số 255/QĐ-KKT của Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh).
• Chia sẻ/Phỏng vấn chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan.
• Thông tin về chính sách xe điện tiềm năng của Tổng thống Donald Trump theo báo chí Mỹ.
• Đánh giá về các mẫu xe điện mới dự kiến ra mắt tại Mỹ từ tờ Autoblock.
• Thông tin về giá bán xe điện VinFast tại Mỹ từ Ủy ban Giao thông và Chứng khoán Mỹ (SEC).
• Thông tin về các chiến dịch và ưu đãi của VinFast và các công ty thuộc hệ sinh thái Vingroup.