Vì Sao Vinfast Lỗ Hàng Tỷ USD Nhưng Vingroup Vẫn Thắng Lớn?

Trong bức tranh kinh doanh đầy biến động, Vinfast, thương hiệu xe điện của Việt Nam, ghi nhận khoản lỗ hàng tỷ đô la Mỹ, một thực tế khiến nhiều người băn khoăn. Tuy nhiên, công ty mẹ Vingroup vẫn duy trì vị thế vững vàng và đạt được thành công lớn. Điều này đặt ra câu hỏi về chiến lược đằng sau sự phát triển của tập đoàn và công ty con trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về tình hình thị trường, chiến lược mở rộng của Vinfast, lý giải bài toán tài chính và tầm nhìn dài hạn của Vinfast cùng sự hậu thuẫn từ Vingroup, dựa trên các báo cáo và thông tin được công bố gần đây.

Vinfast trên Thị trường Ô tô Việt Nam: Vị thế và Thách thức

Thị trường ô tô Việt Nam đang có những chuyển biến đáng chú ý, với sự cạnh tranh giữa các thương hiệu trong nước và quốc tế.

Theo Sách trắng 2025 được Hiệp hội doanh nghiệp Châu Âu (Eurocham) công bố ngày 11 tháng 04 năm 2025, thị trường ô tô Việt Nam chứng kiến sự dẫn đầu của ba thương hiệu lớn tính đến cuối năm 2024 là Vinfast, Hyundai và Toyota. Báo cáo này chỉ ra Vinfast chiếm 18% thị phần, Hyundai 14%, và Toyota 14%, tổng cộng ba thương hiệu này nắm giữ 46% thị phần toàn thị trường. Các thương hiệu khác có thị phần đáng kể bao gồm Ford (9%), Mitsubishi (9%), Kia (7%), Mazda (7%), và Honda (6%). Đáng lưu ý, Vinfast không công bố số liệu trong báo cáo của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), và Hyundai không phải là thành viên của VAMA, cho thấy sự khác biệt trong cách thống kê thị trường.

Eurocham cũng báo cáo thị trường ô tô Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng 12,6% trong năm 2024, đánh dấu sự phục hồi sau khi sụt giảm 25% vào năm 2023. Mức tăng trưởng này tương đồng với số liệu doanh số của VAMA năm 2024, phản ánh tín hiệu tích cực về nhu cầu tiêu dùng. Tuy nhiên, quy mô thị trường Việt Nam vẫn còn khoảng cách đáng kể so với các quốc gia ASEAN khác như Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Philippines.

Cam kết của Việt Nam về phát thải dòng bằng không vào năm 2050 đặt ra mục tiêu đầy tham vọng cho ngành ô tô, hướng tới 100% phương tiện giao thông chạy điện hoặc sử dụng năng lượng xanh vào năm 2050. Theo lộ trình, từ năm 2025, toàn bộ xe buýt đô thị mới sẽ dùng năng lượng xanh; từ năm 2030, ít nhất 50% phương tiện giao thông đô thị và 100% xe taxi mới sẽ dùng điện/năng lượng xanh. Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi này, Eurocham khuyến nghị giảm thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ cho ô tô lai điện như một công nghệ chuyển tiếp.

Chiến lược Mở rộng Toàn cầu: Trọng điểm Indonesia

Trong các thị trường quốc tế mà Vinfast đang hướng tới, Indonesia được xác định là một trong những thị trường trọng điểm. Lý do bởi Indonesia là nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á với tổng GDP năm 2024 đạt khoảng 1.400 tỷ USD. Đây cũng là thị trường xe hấp dẫn nhất khu vực với doanh số ô tô trên 1 triệu chiếc và xe máy từ 5-6 triệu chiếc mỗi năm.

Để chinh phục thị trường này, Vinfast đang triển khai nhiều hoạt động quyết liệt. Giữa tháng 3 năm 2025, hãng đã vận chuyển khoảng 2.500 chiếc xe điện gồm VF3, VF5 và VFe34 tới Indonesia, đây là chuyến vận chuyển lớn nhất từ trước đến nay.

Ông Phạm Sanh Châu, CEO Vinfast Châu Á, trong một cuộc phỏng vấn với báo chí Indonesia, đã hé lộ mẫu xe được kỳ vọng cao tại thị trường này là VF3. Mặc dù VF5 là mẫu xe bán chạy nhất tại Việt Nam năm 2024, VF3 với thiết kế tối ưu cho giao thông đô thị đông đúc, tương tự như hạ tầng tại Việt Nam, được đánh giá là lựa chọn hợp lý và bền vững, giúp người dân địa phương chuyển đổi xanh dễ dàng hơn. Điều này cũng thể hiện qua số lượng đặt cọc kỷ lục của VF3 tại Việt Nam.

Vinfast cũng áp dụng chính sách ưu đãi hấp dẫn cho khách hàng tại Indonesia, nổi bật là chương trình miễn phí sạc tại trạm của hãng. Cụ thể, chủ xe VF3 được miễn phí sạc đến ngày 01 tháng 05 năm 2028, còn VF5 và VFe34 đến hết năm 2027. Song song đó, VGreen – đơn vị phát triển trạm sạc thuộc Vingroup – đặt mục tiêu có 30.000 cổng sạc tại Indonesia vào cuối năm 2025 và đã ký hợp tác chiến lược với tập đoàn PR Group để phát triển khoảng 100.000 trạm sạc trong 3 năm tới với tổng đầu tư khoảng 1,2 tỷ USD.

Ngoài kế hoạch kinh doanh và hạ tầng sạc, Vinfast còn thể hiện cam kết mạnh mẽ bằng việc xây dựng nhà máy sản xuất tại Indonesia với công suất dự kiến 50.000 xe/năm, dự kiến khánh thành ngay trong năm 2025. Các kế hoạch này được đẩy nhanh một phần nhờ chính sách hỗ trợ chuyển đổi giao thông điện của Chính phủ Indonesia, đặt mục tiêu có 600.000 ô tô điện và 13 triệu xe máy điện lưu thông trước năm 2030.

Ngày 17 tháng 04 năm 2025, Vinfast tiếp tục tăng cường mạng lưới dịch vụ tại Indonesia thông qua hợp tác với đối tác PT Benta AT Impressi (Bankboss). Theo thỏa thuận, 12 xưởng dịch vụ của Bankboss sẽ được ủy quyền sửa chữa, bảo hành, bảo dưỡng xe Vinfast theo tiêu chuẩn hãng, phân bổ tại các khu vực trọng điểm như Nam Jakarta, Tây Jakarta, Đông Jakarta, Tengerang và Yogyakarta. Bankboss cũng sẽ phân phối phụ tùng chính hãng. Vinfast cam kết hỗ trợ Bankboss đào tạo nhân sự và tư vấn kỹ thuật. Ông Phạm Sanh Châu nhấn mạnh việc xây dựng niềm tin và mạng lưới dịch vụ chính hãng là yếu tố then chốt để thúc đẩy chuyển đổi xanh tại Indonesia, dựa trên ba nền tảng cốt lõi: Xe tốt, giá tốt, chính sách hậu mãi tốt.

Giải mã Bài toán Tài chính: Vì sao Vinfast Lỗ, Vingroup Vẫn Thắng?

Trong khi Vinfast đang dốc toàn lực cho chiến lược mở rộng toàn cầu, báo cáo tài chính năm 2024 cho thấy công ty ghi nhận khoản lỗ dòng lên tới 2,1 tỷ USD theo Reuter 2024. Con số này đặt ra câu hỏi về khả năng sinh lời ngắn hạn của hãng xe điện.

Các yếu tố chính dẫn đến khoản lỗ này bao gồm:

1. Chi phí sản xuất cao: Sản xuất xe điện đòi hỏi đầu tư khổng lồ vào dây chuyền hiện đại. Tổ hợp nhà máy tại Hải Phòng có công suất 250.000 xe/năm (theo Vinfast 2024). Việc sử dụng linh kiện cao cấp và đẩy mạnh nghiên cứu phát triển (R&D) để cạnh tranh với các ông lớn như Tesla hay BYD làm gia tăng chi phí sản xuất.
2. Chiến dịch mở rộng quốc tế: Thâm nhập các thị trường khó tính như Mỹ, Châu Âu, Ấn Độ đòi hỏi đầu tư lớn vào hệ thống đại lý, trạm sạc và dịch vụ hậu mãi. Bloomberg 2024 dẫn chứng Vinfast đã triển khai hơn 100 trạm sạc tại Mỹ và kế hoạch mở rộng lên 1.000 trạm vào năm 2026. Để thu hút khách hàng ban đầu, Vinfast cũng áp dụng chiến lược giảm giá, ảnh hưởng đến biên lợi nhuận.

Tuy nhiên, điều tưởng chừng nghịch lý là trong khi Vinfast thua lỗ, Vingroup – công ty mẹ – vẫn duy trì vị thế dẫn đầu với doanh thu năm 2024 đạt khoảng 6,8 tỷ USD (theo báo cáo tài chính Vingroup). Bí quyết nằm ở chiến lược đa ngành và nguồn lực tài chính vững mạnh.

Vingroup hoạt động trong nhiều lĩnh vực, tạo ra dòng tiền ổn định và bền vững:

• Bất động sản (Vinhome, Vincom Retail): Mang lại doanh thu lớn, ước tính 4,2 tỷ USD năm 2024 (theo Vingroup).
• Du lịch (Vinpearl, Vinwonder): Đóng góp đáng kể với 1,1 tỷ USD vào doanh thu.
• Công nghệ (VinMart, VinAI): Phát triển các sản phẩm công nghệ tiên tiến.

Nhờ đa dạng hóa, Vingroup không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của Vinfast mà còn sử dụng lợi nhuận từ các mảng khác để bù đắp khoản lỗ, tạo đà cho chiến lược dài hạn của Vinfast.

Vingroup được hậu thuẫn bởi các đối tác lớn và có giá trị vốn hóa thị trường đáng kể (15 tỷ USD theo Forbes 2024), giúp tập đoàn có khả năng đầu tư dài hạn vào Vinfast mà không quá lo ngại về thua lỗ ngắn hạn.

Việc Vinfast niêm yết trên sàn Nasdaq năm 2023 (theo CNBC 2023) là một bước ngoặt chiến lược, giúp hãng huy động được 2,5 tỷ USD và tiếp cận nguồn vốn quốc tế, mở ra cơ hội đầu tư dài hạn vào thị trường xe điện toàn cầu, được dự báo đạt giá trị 1.600 tỷ USD vào năm 2030 (theo Statista).

Tầm nhìn và Hệ sinh thái Xe điện Toàn diện của Vinfast

Vinfast không chỉ dừng lại ở việc sản xuất và bán xe. Công ty đang xây dựng một hệ sinh thái xe điện toàn diện nhằm hỗ trợ khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh. Điều này bao gồm:

• Phát triển mạng lưới trạm sạc và cơ sở hạ tầng: Tại Việt Nam, Vinfast đã triển khai 150.000 điểm sạc (theo Vinfast 2024) và đang tích cực mở rộng mạng lưới ra toàn cầu, như kế hoạch tại Indonesia đã nêu.
• Đổi mới công nghệ: Đầu tư mạnh vào R&D về pin, động cơ điện và hệ thống điều khiển thông minh. Nikkei Asia 2024 đưa tin Vinfast hợp tác với CTL, nhà sản xuất pin hàng đầu thế giới, nhằm sản xuất pin giá rẻ, góp phần giảm chi phí sản xuất xe.
• Chiến lược thâm nhập thị trường quốc tế: Tập trung vào các thị trường lớn như Mỹ, Châu Âu (mở 20 đại lý tại Mỹ, dự kiến 100 đại lý năm 2025 theo Automotive News) và tiềm năng như Ấn Độ (thị trường xe điện tăng trưởng 44%/năm theo IEA).

Cơ hội và Thách thức trên Chặng đường Phía trước

Trên hành trình chinh phục thị trường xe điện toàn cầu, Vinfast đối mặt với nhiều thách thức lớn nhưng cũng nắm giữ không ít cơ hội.

• Thách thức:
  • Cạnh tranh khốc liệt từ các tên tuổi lớn như Tesla, BYD và các hãng xe truyền thống.
  • Chi phí đầu tư sản xuất và R&D vẫn là gánh nặng tài chính.
  • Biến động thị trường và sự gia nhập của nhiều đối thủ mới làm gia tăng áp lực cạnh tranh.
• Cơ hội:
  • Xu hướng phát triển bền vững và nhu cầu về xe điện tăng mạnh trên toàn cầu (14 triệu xe bán ra năm 2024 theo IEA).
  • Các chính sách hỗ trợ từ chính phủ nhiều quốc gia (ưu đãi thuế, trợ cấp tại Mỹ, EU) giúp Vinfast giảm bớt gánh nặng chi phí ban đầu.
  • Hành vi tiêu dùng ngày càng hướng đến các giải pháp giao thông thân thiện môi trường.

Cập nhật Xe Máy Điện Vinfast: Ưu Đãi Hấp Dẫn

Trong nước, Vinfast cũng đang có những động thái nhằm thúc đẩy doanh số xe máy điện. Tỷ phú Phạm Nhật Vượng đã công bố chương trình điều chỉnh giá bán loạt xe máy điện, áp dụng từ ngày 15 tháng 04 năm 2025.

Theo chính sách mới, nhiều mẫu xe máy điện Vinfast có mức giảm giá đáng kể:

• Vinfast Moto: Giá mới 14,99 triệu đồng (giảm 3 triệu đồng).
• Vinfast Evo Lite Neo: Giá mới 18 triệu đồng (giảm 1,9 triệu đồng).
• Vinfast Evo Neo: Giá mới 20,9 triệu đồng (giảm 3,1 triệu đồng).
• Vinfast Clara Neo và Tones: Cùng giảm 4 triệu đồng, giá còn 33,9 triệu đồng và 70,9 triệu đồng.
• Vinfast Vento Neo: Giảm mạnh nhất tới 4,91 triệu đồng, giá còn 39,99 triệu đồng (từ 44,9 triệu đồng).

Các mẫu xe khác như Evo 200 Lite, Evo 200, Felix Neo, Clara S2, Vento S, Theon S giữ nguyên giá niêm yết. Đây là lần điều chỉnh giá thứ hai của Vinfast cho dòng xe máy điện tại Việt Nam.

Theo dữ liệu từ Motorcycles Data, thị trường xe máy Việt Nam kết thúc năm 2024 với doanh số 2,9 triệu chiếc, tăng 4,9% so với năm trước. Đà tăng trưởng này được dự báo duy trì đầu năm 2025. Đáng chú ý, phân khúc xe máy điện L1 (dưới 50cc) tăng trưởng 52,9%, trong khi phân khúc L3 (trên 50cc) giảm 25%. Tuy nhiên, Vinfast lại ghi nhận tăng trưởng doanh số ấn tượng 147,8% trong năm 2024 ở phân khúc L3, vượt qua các thương hiệu khác như Pega, JVC và DKBike. Sự tăng trưởng của xe máy điện được nhận định là động lực thúc đẩy cả ngành xe máy Việt Nam trong giai đoạn đầu năm 2025.

Kết luận

Khoản lỗ lớn của Vinfast trong giai đoạn hiện tại là cái giá phải trả cho chiến lược đầy tham vọng nhằm đưa thương hiệu xe điện Việt vươn tầm toàn cầu. Với sự hậu thuẫn vững chắc từ Vingroup thông qua chiến lược đa ngành và nguồn lực tài chính mạnh mẽ, Vinfast có khả năng vượt qua những khó khăn ngắn hạn để tập trung vào mục tiêu dài hạn. Việc xây dựng hệ sinh thái xe điện toàn diện, đầu tư vào công nghệ và mở rộng thị trường quốc tế là những bước đi chiến lược quan trọng. Tình hình kinh doanh của Vinfast và Vingroup không chỉ thể hiện một bài toán tài chính mà còn là câu chuyện về tầm nhìn, sự kiên định và nỗ lực chinh phục thị trường toàn cầu, khẳng định vị thế của doanh nghiệp Việt trên bản đồ quốc tế.

Tài liệu tham khảo:

• Hiệp hội doanh nghiệp Châu Âu (Eurocham), Sách trắng 2025
• Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA)
• Reuter 2024
• Thông cáo từ VinFast 2024
• Bloomberg 2024
• Báo cáo tài chính Vingroup
• Forbes 2024
• CNBC 2023
• Statista
• Nikkei Asia 2024
• Automotive News
• IEA (International Energy Agency)
• Motorcycles Data