Vinfast Đạt Ngôi Vị Số 1 Thị Trường Ô Tô Việt Nam: Phân Tích Từ Chuyên Gia RMIT

Theo Tiến sĩ Nguyễn Sơn, Giảng viên Đại học RMIT Việt Nam, việc Vinfast vươn lên dẫn đầu toàn ngành xe trong nước, vượt qua cả Toyota và Hyundai, phản ánh sự thay đổi đáng kể trong nhận thức của người tiêu dùng Việt Nam về xe điện nói chung. Tháng 9 năm 2024 đánh dấu lần đầu tiên một hãng xe thuần điện đạt doanh số cao nhất thị trường Việt Nam trong tháng. Sau khi Vinfast công bố bán tổng cộng hơn 9.300 xe, thành tích này tiếp tục được lặp lại trong tháng kế tiếp. Tính lũy kế 10 tháng đầu năm 2024, Vinfast cho biết đã bàn giao hơn 51.000 ô tô điện các loại, dẫn đầu toàn ngành xe, xếp sau lần lượt là Toyota và Hyundai với doanh số đều hơn 48.000 chiếc. Sự bứt phá này không chỉ là một cột mốc quan trọng cho Vinfast mà còn cho thấy tiềm năng to lớn và những thách thức của thị trường xe điện tại Việt Nam.

Sự Thay Đổi Trong Nhận Thức Người Tiêu Dùng

Tiến sĩ Nguyễn Sơn nhận định, việc một hãng xe điện “Made in Việt Nam” chiếm lĩnh vị trí số 1 tại thị trường nội địa phản ánh sự dịch chuyển trong tư duy của người tiêu dùng. Nhiều yếu tố đã góp phần vào sự thay đổi này. Người tiêu dùng hiện nay, đặc biệt là giới trẻ có thu nhập trung bình và cao, ngày càng coi trọng vấn đề bảo vệ môi trường khi mua xe. Xu hướng giao thông bền vững toàn cầu và những nỗ lực truyền thông, giáo dục về môi trường đã tạo ra động lực quan trọng này.

Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ từ chính phủ như miễn phí lệ phí trước bạ (trước đây) và giảm thuế nhập khẩu (đối với linh kiện) cũng làm cho xe điện trở nên hấp dẫn hơn về mặt tài chính. Tiến sĩ Sơn cũng đánh giá cao dịch vụ hậu mãi của Vinfast, bao gồm cả chính sách sạc pin miễn phí tại các trạm sạc VGreen đến hết ngày 01 tháng 7 năm 2025. Chi phí vận hành xe điện nhìn chung khá cạnh tranh so với xe xăng truyền thống, đặc biệt khi giá nhiên liệu biến động và có xu hướng tăng cao. Việc các nhà sản xuất liên tục giới thiệu nhiều mẫu xe điện đa dạng, thuộc nhiều phân khúc khác nhau cũng đã mở rộng đáng kể sự lựa chọn cho người tiêu dùng, giúp họ dễ dàng tìm thấy mẫu xe phù hợp với nhu cầu và ngân sách.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Sơn cũng lưu ý rằng quá trình chuyển đổi sang xe điện, dù đang diễn ra nhanh chóng, vẫn cần thêm thời gian. Những yếu tố quan trọng như độ bền, độ an toàn của pin, giá thành ban đầu và đặc biệt là điểm tiếp năng lượng (trạm sạc) cần tiếp tục được tối ưu hóa để thuyết phục được nhóm người tiêu dùng khó tính hơn, đặc biệt ở các khu vực hoặc phân khúc khác.

Sức Hút Đầu Tư và Cơ Hội Phát Triển Ngành

Thành công của Vinfast được dự báo sẽ tạo ra tác động tích cực đáng kể đối với cả nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, thúc đẩy mạnh mẽ ngành công nghiệp xe điện đang phát triển của Việt Nam. Theo Tiến sĩ Sơn, các hãng xe hơi và công ty công nghệ lớn trên thế giới có thể sẽ tìm kiếm cơ hội hợp tác hoặc thiết lập hoạt động riêng tại Việt Nam để nắm bắt thị trường đầy tiềm năng này.

Vị chuyên gia RMIT dự đoán thị trường xe điện tại Việt Nam có thể đạt quy mô 5 đến 7 tỷ USD sau 5 năm nữa. Nhu cầu về pin xe điện sẽ tăng cao, tạo ra cơ hội đầu tư vào các cơ sở sản xuất và tái chế pin. Các linh kiện chuyên dụng cho xe điện cũng có nhu cầu ngày càng tăng, mang lại cơ hội cho cả nhà cung cấp trong nước và quốc tế.

Tiến sĩ Sơn nhìn nhận sự thành công của xe điện tại Việt Nam có thể thúc đẩy tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Điều này có khả năng thu hút các quỹ đầu tư mạo hiểm tập trung vào những lĩnh vực công nghệ liên quan như công nghệ lái tự động, hệ thống xe thông minh, và công nghệ pin tiên tiến. Xa hơn nữa, thành công này mở ra cơ hội đầu tư vào các dịch vụ mang tính chất hệ sinh thái như hỗ trợ bảo trì, dịch vụ đổi pin nhanh và quản lý đội xe điện.

Thách Thức Lớn Về Hạ Tầng và Chính Sách Hỗ Trợ

Mặc dù xe điện đang chứng minh tiềm năng to lớn, Tiến sĩ Trương Quang Dũng, Giảng viên Đại học RMIT Việt Nam, chỉ ra rằng những thách thức về hạ tầng trạm sạc và năng lực lưới điện vẫn là vấn đề không nhỏ. Với quy hoạch 150.000 cổng sạc, Vinfast dự kiến đạt tỷ lệ 15 cổng sạc trên 10.000 người, cao hơn cả Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại lo ngại về phân bổ hạ tầng. Một khảo sát tại TP.HCM tháng 12 năm 2023 cho thấy 86,8% người dân chưa muốn chuyển sang xe điện, chủ yếu do lo ngại thiếu hụt trạm sạc. Mặc dù các trạm của Vinfast đã bao phủ những tuyến cao tốc liên tỉnh, vẫn còn những khoảng trống đáng kể ở các khu dân cư đô thị và nông thôn. Việc Vinfast không chia sẻ trạm sạc với các hãng xe khác trong 10 năm tới cũng có thể hạn chế tốc độ mở rộng hạ tầng chung cho thị trường.

Một thách thức lớn khác là năng lực lưới điện Việt Nam. Lưới điện hiện tại, đặc biệt ở các khu đô thị, có thể khó đáp ứng nhu cầu năng lượng tăng lên nhanh chóng khi số lượng xe điện gia tăng. Nếu không có các nâng cấp lớn và đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo (như năng lượng mặt trời) để đáp ứng nhu cầu tương lai, vấn đề quá tải và độ tin cậy của lưới điện sẽ là rào cản.

Bên cạnh nâng cấp lưới điện, Tiến sĩ Ivan Phan, Giảng viên Đại học RMIT Việt Nam, cho rằng một khuôn khổ hỗ trợ toàn diện từ chính phủ có thể là chìa khóa để thúc đẩy sự chuyển đổi. Trọng tâm chính cần hướng đến là phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ mạnh mẽ. Các ưu đãi của chính phủ nên ưu tiên thiết lập chuỗi cung ứng tiên tiến cho cả xe điện và xe hybrid. Đồng thời, đầu tư vào sản xuất thép và các ngành công nghiệp vật liệu khác sẽ tăng cường tính độc lập trong sản xuất, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu. Vị chuyên gia RMIT cũng cho rằng việc tạo ra các cụm công nghiệp ô tô chiến lược là một bước quan trọng khác, đóng vai trò như các trung tâm phát triển ứng dụng tập trung các nhà sản xuất, nhà cung cấp và tổ chức nghiên cứu.

Kết Luận

Thành công vượt bậc của Vinfast khi đạt vị trí số 1 trên thị trường ô tô Việt Nam trong những tháng cuối năm 2024 là minh chứng rõ ràng cho sự thay đổi tích cực trong nhận thức của người tiêu dùng đối với xe điện, được hỗ trợ bởi chính sách và dịch vụ hấp dẫn từ hãng. Điều này không chỉ mở ra cơ hội đầu tư và phát triển mạnh mẽ cho ngành công nghiệp xe điện Việt Nam mà còn khẳng định vị thế của Vinfast. Tuy nhiên, để quá trình chuyển đổi diễn ra bền vững và toàn diện, những thách thức về hạ tầng sạc, năng lực lưới điện và sự cần thiết của một khuôn khổ hỗ trợ đồng bộ từ chính phủ cần được giải quyết một cách hiệu quả trong thời gian tới.

Tài Liệu Tham Khảo

• Phân tích chuyên sâu của các Tiến sĩ Nguyễn Sơn, Trương Quang Dũng, và Ivan Phan từ Đại học RMIT Việt Nam về thị trường xe điện và thành công của Vinfast.