VinFast, THACO Lo Ngại Ưu Đãi Thuế Linh Kiện Kết Thúc: Kiến Nghị Thúc Đẩy Công Nghiệp Phụ Trợ

Tại Hội nghị thường trực của chính phủ làm việc với các doanh nghiệp về giải pháp góp phần phát triển kinh tế xã hội diễn ra ngày 21 tháng 9 vừa qua, các tập đoàn sản xuất, lắp ráp ô tô lớn tại Việt Nam như THACO và VinFast đã bày tỏ những quan ngại sâu sắc liên quan đến chính sách thuế và sự phát triển của ngành công nghiệp phụ trợ. Tâm điểm của mối lo ngại này là thời điểm kết thúc các ưu đãi thuế nhập khẩu đối với linh kiện ô tô, một yếu tố có thể ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành xe sản xuất trong nước và khả năng cạnh tranh của ngành. Các doanh nghiệp đều đồng lòng kiến nghị Chính phủ có những giải pháp mạnh mẽ hơn để thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ ô tô, coi đây là chìa khóa để giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn cung nhập khẩu và ổn định thị trường.

Bối cảnh: Nguy cơ giá xe tăng khi ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện hết hiệu lực

Hiện tại, theo Nghị định 101/2021, các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước đang được hưởng ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện, phụ tùng đi kèm với cam kết về sản lượng. Chính sách này nhằm khuyến khích lắp ráp trong nước và từng bước nâng cao tỷ lệ nội địa hóa. Tuy nhiên, khi thời gian áp dụng ưu đãi này kết thúc, chi phí nhập khẩu linh kiện sẽ tăng lên, dẫn đến áp lực trực tiếp lên giá thành sản phẩm cuối cùng là chiếc xe bán ra thị trường. Điều này khiến các nhà sản xuất như VinFast và THACO lo ngại về khả năng duy trì mức giá cạnh tranh, đặc biệt trong bối cảnh thị trường đang có nhiều biến động.

Kiến nghị từ Tập đoàn VinFast

Đại diện VinFast, tỷ phú Phạm Nhật Vượng, đã thẳng thắn chia sẻ mối e ngại về sự phát triển của ngành công nghiệp phụ trợ ô tô, đặc biệt khi các ưu đãi nhập khẩu linh kiện sắp hết. Ông nhấn mạnh VinFast sẵn sàng đóng vai trò là “đầu kéo” bằng cách cam kết bao tiêu sản phẩm từ các doanh nghiệp cung ứng linh kiện nội địa. Với mục tiêu sản lượng lên tới 200.000 xe trong năm tới, ông Vượng cho rằng đây là con số đủ lớn để các doanh nghiệp hỗ trợ đạt quy mô sản xuất có lãi. Ông đề xuất Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ cụ thể cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNNVV) để họ có đủ điều kiện ban đầu tham gia vào chuỗi cung ứng của ngành ô tô. Ông Phạm Nhật Vượng khẳng định: “Nếu đẩy mạnh được khâu này thì chúng ta sẽ có ngành công nghiệp phụ trợ rất mạnh.”

Quan điểm từ Tập đoàn THACO

Cùng chung mối quan tâm, ông Trần Bá Dương, Chủ tịch THACO Trường Hải, cho biết THACO đang tích cực triển khai các khu công nghiệp chuyên sản xuất cơ khí và công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam. Ông thừa nhận hiện nay, nhiều doanh nghiệp FDI lắp ráp tại Việt Nam nhưng tỷ lệ nội địa hóa chỉ đạt khoảng 35-40% các chi tiết, linh kiện.

Ông Trần Bá Dương đặc biệt kiến nghị Chính phủ quan tâm hơn nữa tới công nghiệp phụ trợ, đặc biệt là lĩnh vực cơ khí, vốn phù hợp với lực lượng lao động dồi dào của Việt Nam và tạo cơ hội phát triển công nghiệp nền tảng cũng như xuất khẩu. Ông cũng đề cập đến xu hướng phát triển xe năng lượng mới (xe xanh), phù hợp với cam kết quốc tế về môi trường. THACO đang xây dựng các trung tâm sản xuất ô tô cho các hãng quốc tế tại Việt Nam và hướng tới xuất khẩu sang khu vực ASEAN.

Tuy nhiên, ông Dương cũng chỉ ra những khó khăn khi đối diện với mức giảm giá trị thị trường (đối với xe dưới 700 triệu đồng chiếm tỷ trọng lớn), điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến kế hoạch đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ và năng lượng mới. Ông cho biết THACO đang đầu tư 7 nhà máy và dự kiến thêm 3 nhà máy trong năm tới, nâng tỷ lệ nội địa hóa xe du lịch lên 45%. Ông nhấn mạnh sự cần thiết của lộ trình và thời gian đầu tư cho hạ tầng, gia tăng an toàn, chất lượng và tiện dụng cho xe xanh.

Đối với công nghiệp hỗ trợ, ông Dương nhận định việc đầu tư đòi hỏi sản lượng và công nghệ. Dù THACO đã xuất khẩu cơ khí gần 140 triệu USD trong năm nay, quá trình này gặp nhiều vất vả trong việc phòng vệ thương mại và kiểm soát chặt hàm lượng nội địa (đặc biệt để tránh phụ thuộc vào nguyên vật liệu, linh kiện từ một số thị trường). Với dự định tăng gấp đôi sản lượng công nghiệp hỗ trợ trong năm tới, THACO tiếp tục triển khai khu công nghiệp ở miền Nam, tận dụng lợi thế từ các FDI để cung ứng 35-40% chi tiết. Năm nay, THACO đã bán linh kiện cho các nhà sản xuất khác như Hyundai, Ford, Toyota, Isuzu, đạt doanh thu 13 triệu USD và kỳ vọng tăng trưởng trong năm tiếp theo.

Thách thức và Cơ hội Phát triển Công nghiệp Phụ trợ Ô tô Việt Nam

Sau 30 năm kể từ khi các liên doanh ô tô đầu tiên ra đời (năm 1994), ngành sản xuất, lắp ráp ô tô Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể. Sản lượng lắp ráp tăng tới 23 lần, từ 23.000 xe/năm (1994) lên khoảng 460.000 xe/năm (2024). Lượng tiêu thụ trên thị trường cũng tăng mạnh. Tuy nhiên, số lượng các nhà cung cấp phụ trợ nội địa lại không tăng tương xứng.

Các chuyên gia nhận định, so với các quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam hình thành muộn hơn và quá trình phát triển còn nhiều hạn chế. Để có thể theo kịp và rút ngắn khoảng cách với các nước láng giềng, Việt Nam cần có những định hướng, cơ chế chính sách và giải pháp đủ mạnh. Mặc dù chính sách ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện theo Nghị định 101/2021 đã có những ràng buộc về sản lượng để khuyến khích nội địa hóa, nhưng thực tế cho thấy vẫn cần thêm những động lực và sự hỗ trợ kịp thời để công nghiệp phụ trợ ô tô Việt Nam có thể bứt phá.

Kết luận

Những kiến nghị từ VinFast và THACO tại hội nghị Chính phủ đã phản ánh thực trạng cấp bách của ngành ô tô Việt Nam khi các ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện sắp chấm dứt hiệu lực. Nguy cơ tăng giá xe và giảm sức cạnh tranh là hiện hữu nếu không có những biện pháp ứng phó kịp thời. Việc thúc đẩy mạnh mẽ công nghiệp phụ trợ nội địa được coi là giải pháp cốt lõi, không chỉ giúp giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu, ổn định giá thành sản phẩm mà còn góp phần nâng cao năng lực sản xuất của đất nước và đưa Việt Nam sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Các đề xuất về chính sách hỗ trợ DNNVV, đầu tư vào cơ sở hạ tầng CNPT và tạo môi trường thuận lợi hơn cho sản xuất linh kiện là những bước đi cần thiết, đòi hỏi sự quan tâm và hành động quyết liệt từ phía Chính phủ để ngành công nghiệp ô tô Việt Nam có thể phát triển bền vững trong tương lai.

Tài liệu tham khảo: Theo AutoPro và Độc đáo TV.