Xe Điện Việt Nam: 5 Năm Chuyển Mình Đến Tương Lai Giao Thông Xanh

Trong những năm gần đây, thị trường xe điện tại Việt Nam đã trải qua một bước chuyển mình ấn tượng. Từ một giải pháp ban đầu được xem là thiên về lợi ích kinh tế cho một số nhóm đối tượng, xe điện Việt Nam đang dần trở thành xu hướng tất yếu, định hình lại bức tranh giao thông đô thị theo hướng xanh và hiện đại hơn. Hành trình 5 năm qua đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về số lượng phương tiện điện lưu hành, kéo theo sự thay đổi trong nhận thức và hành vi của người tiêu dùng.

Sự chuyển đổi này bắt nguồn từ nhóm tài xế công nghệ và người tiêu dùng cá nhân, những người sớm nhận ra hiệu quả chi phí vượt trội khi sử dụng xe điện. Động lực cốt lõi chính là bài toán kinh tế. Anh Nguyễn Minh, một tài xế công nghệ tại TP. Hồ Chí Minh, chia sẻ kinh nghiệm thực tế. Trước đây, với quãng đường khoảng 150 km mỗi ngày bằng xe xăng, chi phí nhiên liệu của anh vào khoảng 70.000 VNĐ. Tuy nhiên, sau khi chuyển sang xe điện, chi phí sạc điện chỉ dưới 20.000 VNĐ cho hai lần sạc, giúp tiết kiệm hơn 50.000 VNĐ mỗi ngày. Tính toán trên cơ sở 26-27 ngày làm việc mỗi tháng, khoản tiết kiệm chỉ riêng nhiên liệu có thể đạt tới 1,3 triệu VNĐ. Ngoài ra, chi phí thay nhớt định kỳ cho xe xăng (khoảng 100.000 VNĐ mỗi 2 tháng) cũng được loại bỏ hoàn toàn khi sử dụng xe điện.

Tuy nhiên, xe điện cũng phát sinh các chi phí khác, đặc biệt là chi phí liên quan đến pin. Đối với phương án thuê pin, tài xế cần chi trả khoảng 350.000 – 400.000 VNĐ mỗi tháng. Nếu lựa chọn mua pin, cần tính toán khấu hao pin, ước tính khoảng 300.000 VNĐ/tháng trong vòng 5 năm sử dụng. Bên cạnh đó, thời gian chờ sạc hoặc di chuyển đến trạm sạc cũng có thể được quy đổi thành chi phí cơ hội, khoảng 10.000 VNĐ/ngày, tương đương 270.000 VNĐ/tháng. Mặc dù có những chi phí phát sinh này, khi phân tích tổng thể, lợi ích kinh tế mà xe điện mang lại vẫn rất rõ rệt. Một tài xế công nghệ có thể tiết kiệm trung bình khoảng 680.000 VNĐ mỗi tháng so với sử dụng xe xăng. Khoản tiết kiệm đáng kể này góp phần trực tiếp gia tăng thu nhập ròng, đặc biệt quan trọng đối với những người có tần suất di chuyển cao.

Không chỉ giới hạn ở tài xế công nghệ, người tiêu dùng cá nhân cũng ngày càng quan tâm đến xe điện nhờ những lợi ích kinh tế và các chính sách ưu đãi từ nhà sản xuất. Các hãng xe lớn như VinFast đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy xu hướng này thông qua các chương trình hỗ trợ như giảm giá pin, chương trình đổi xe cũ lấy xe điện kèm theo hỗ trợ tài chính, khuyến khích nhiều người dùng mạnh dạn chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

Đối với các doanh nghiệp vận tải, xe điện không chỉ giúp tối ưu hóa chi phí mà còn cải thiện chất lượng dịch vụ. Ông Lê Thái Khắc Thành, Phó Tổng giám đốc công ty Ecogo, chia sẻ về hiệu quả khi sử dụng xe điện VinFast VF e34. Theo tính toán của công ty, chi phí năng lượng cho 100.000 km di chuyển của VF e34 chỉ bằng khoảng 1/3 so với chi phí của xe xăng cùng phân khúc như Honda City. Trong vòng 5 năm, công ty Ecogo ước tính đã tiết kiệm được khoảng 2,5 tỷ VNĐ chỉ riêng chi phí nhiên liệu.

Ngoài chi phí năng lượng, xe điện còn mang lại lợi thế lớn về chi phí bảo dưỡng và sửa chữa. Xe điện có cấu tạo đơn giản hơn xe xăng, ít bộ phận chuyển động và không cần các quy trình bảo dưỡng định kỳ phức tạp như thay dầu động cơ, lọc dầu, lọc gió, bugi. Điều này không chỉ giảm tần suất bảo dưỡng mà còn giảm nguy cơ hỏng hóc các bộ phận cốt lõi như động cơ đốt trong hay hộp số. Nhờ đó, xe điện thường có độ bền cao hơn và chi phí sửa chữa thấp hơn đáng kể so với xe xăng. Ông Thành ước tính, công ty đã tiết kiệm được khoảng 1,5 tỷ VNĐ chi phí bảo dưỡng và sửa chữa trong vòng 5 năm. Tổng cộng, việc chuyển đổi sang xe điện đã giúp Ecogo tiết kiệm khoảng 4 tỷ VNĐ trong vòng 5 năm, góp phần tăng hiệu quả hoạt động và lợi nhuận.

Sự tăng trưởng của thị trường xe điện tại Việt Nam được thể hiện rõ qua các số liệu thống kê. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) chỉ ra rằng, tỷ lệ xe máy điện trên tổng lượng xe hai bánh tại Việt Nam đã tăng trưởng đáng kể. Nếu vào năm 2020 tỷ lệ này chỉ khoảng 3-5%, thì dự báo đến năm 2025 có thể đạt mức 20%. Đối với ô tô điện, thị trường chứng kiến sự bứt phá mạnh mẽ. Thống kê thị trường cho thấy, trong năm 2023 đã có khoảng 36.000 xe ô tô điện thuần túy được bán ra, và con số này tăng gấp 2,5 lần, lên gần 90.000 xe trong năm 2024. Đáng chú ý, trong số gần 90.000 chiếc xe này, xe điện của VinFast chiếm tỷ lệ áp đảo, trên 95%.

Theo Ngân hàng Thế giới, việc phát triển mạnh mẽ xe điện tại Việt Nam còn mang lại những lợi ích to lớn về môi trường, với tiềm năng cắt giảm tới 12 triệu tấn CO2 vào năm 2040 và 28 triệu tấn vào năm 2050. Đây là đóng góp quan trọng vào nỗ lực quốc gia nhằm giảm phát thải và ứng phó với biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, quá trình chuyển đổi này được dự báo sẽ tạo ra 6,5 triệu việc làm đến năm 2050, trong đó 61% liên quan đến lĩnh vực hạ tầng sạc.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng và đạt được các mục tiêu đề ra, Việt Nam vẫn cần vượt qua nhiều thách thức. Hạ tầng trạm sạc công cộng hiện tại còn hạn chế, gây khó khăn cho người sử dụng. WB khuyến nghị Việt Nam cần đẩy nhanh việc lắp đặt các trạm sạc nhanh tại các đô thị lớn, đồng thời nâng cấp hạ tầng lưới điện quốc gia để đáp ứng nhu cầu sạc ngày càng cao. Một rào cản khác là giá thành xe điện vẫn còn tương đối cao, một phần do chi phí pin chiếm tỷ trọng lớn (30-40% giá xe). Ông Nguyễn Minh Đồng, chuyên gia trong lĩnh vực ô tô, đề xuất cần có các chính sách hỗ trợ tài chính cho người mua, như trợ giá hoặc miễn giảm thuế, đặc biệt là đối với nhóm tài xế công nghệ. Ông Lê Thanh Hải, chuyên gia từ Trung tâm tư vấn ứng dụng kinh tế, cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc mở rộng mạng lưới trạm sạc công cộng, khuyến khích sản xuất pin trong nước và chính sách hỗ trợ tài chính để đẩy nhanh tốc độ chuyển đổi.

Mục tiêu của Chính phủ Việt Nam là đến năm 2030, 50% phương tiện giao thông nội đô sẽ là xe điện, với 100% xe buýt mới phải là xe điện. Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, theo nghiên cứu của WB, doanh số bán xe điện tại Việt Nam cần tăng trưởng mạnh mẽ, từ khoảng 500.000 xe năm 2022 lên khoảng 1,5 triệu xe vào năm 2030 và 7,3 triệu xe vào năm 2050. Những con số này cho thấy tiềm năng thị trường xe điện Việt Nam trong tương lai là rất lớn, với nhu cầu cộng dồn ước tính trên 7 triệu xe trong giai đoạn 2024-2030 và lên tới 71 triệu xe trong giai đoạn 2031-2050.

Tóm lại, sau 5 năm chuyển mình, xe điện Việt Nam đã chứng minh lợi ích kinh tế rõ rệt cho người dùng và doanh nghiệp, đồng thời góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường. Với sự tham gia chủ động của các nhà sản xuất trong nước như VinFast cùng với các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, con đường hướng tới một tương lai giao thông xanh hơn đang rộng mở, dù vẫn còn những thách thức về hạ tầng và chi phí cần được giải quyết.

Tài liệu tham khảo

• Báo cáo Ngân hàng Thế giới (WB) về chuyển đổi sang xe điện tại Việt Nam.
• Phỏng vấn cá nhân (Anh Nguyễn Minh – tài xế công nghệ, Ông Lê Thái Khắc Thành – Công ty Ecogo).
• Quan điểm chuyên gia (Ông Lê Thanh Hải, Ông Nguyễn Minh Đồng).
• Thống kê thị trường xe điện (dẫn nguồn từ các báo cáo, bao gồm Pháp Luật Online, Độc Đào TV tổng hợp và đưa tin).